Ýnsan için her zorluðun bir kolaylýðý, her bolluðun bir darlýðý, ölüm hariç her derdin bir çaresi var. Hayat tekdüze deðil. Bu durum, dünyanýn Allah’ýn cemal ve celal sýfatlarýnýn mazharý olmasýnýn tabii bir gereði. Camiu’l-ezdad olan Allah’ýn cemal sýfatlarýndan hayýr, güzellik, gündüz, iman, iyilik ve cennet; celal sýfatlarýndan þer, çirkinlik, gece, küfür, kötülük ve cehennem zahir olmakta. Gece ile gündüzün birbirini izlemesi gibi cemal ile celal de sürekli birbirini izlemektedir. Nitekim Niyazi Mýsri bunu ne güzel ifade etmiþ:
Cemâli zâhir olsa, tiz celâli yakalar âný
Bu âlemde gül açýlsa yanýnda hâr olur peydâ.
Cemal ve celalin zuhuru ferdî, içtimai ve ekonomik hayatýn her safhasý ve her alaný için geçerlidir. Burada önemli olan her celal içre bir cemal ve her cemal içre de bir celal bulunduðunun farkýnda olabilmek; her zorluk ve sýkýntý ile kolaylýk ve mutluluðun arka planýný görmek, bunlardan ders almaya çalýþmak, çekilen sýkýntý ve dertleri manevi bir terbiye unsuru olarak deðerlendirmektir.
Diðer yandan insanoðlu sosyal bir varlýk olduðundan duygu ve düþüncelerini; sevinç ve tasalarýný paylaþmak ister. “Sevinçler paylaþýldýkça büyür, sýkýntýlar paylaþýldýkça küçülür.” anlayýþý bunun halkça ifadesidir. Ýnsanlarýn sevinçlerini paylaþmak kolaydýr; sýkýntýlarýný, zorluklarýný paylaþmak ve çareler aramak ise ancak dertli gönüllere nasip bir erdemdir. Ýnsanlarýn sýkýntýlarýný hissetmek, yýkýk gönüllerin acýsýný paylaþmak, kimsesiz ve muhtaçlarý görebilmek onlarýn dertleriyle dertlenmekle mümkündür. Ýnsanýn gönül gündemine alacaðý bu özellik, iç dinamiklerinin ateþleyicisidir.
Dertli olmak, kasvetten uzak kalplerin vasfýdýr. Kasvetli ve katýlaþmýþ kalpler, taþtan daha beter kabul edilir. Çünkü kayalardan öyleleri vardýr ki içinden su fýþkýrýr, yine öyle kayalar vardýr ki Allah korkusuyla daðlardan yuvarlanýr. (Bkz. Bakara, 2/74.) Ama taþlaþmýþ kalplerden asla merhamet eseri zuhura gelmez. O yüzden önce merhamet eðitimi gerekir ki insan baþkalarýnýn derdiyle dertlenebilsin.
Allah ikbal günleriyle idbar günlerini insanlar arasýnda nöbetleþe evirip çevirir. Bolluk yýllarýný kýtlýk seneleri, kýtlýk dönemlerini bolluk devirleri takip eder. Ýnsanlarýn her döneme hazýrlýklý olmasý; düþenin yanýnda, yakýnýnda ve yardýmýnda bulunmasý gerekir. Nitekim asr-ý saadette hicretteki kardeþlik anlayýþý ile yokluk zamanlarýndaki dayanýþma, bunun en güzel örneðidir. Kur’an, imani bir gaye ile hicrette vatandan, evlattan ayrýlýp baþka bir yurda göçenlere kucak açan ve onlarla evlerini, yuvalarýný, gönüllerini ve imkânlarýný paylaþan ensarý “isar” vasfý ile sena etmektedir. (Haþr, 59/9.)
Ýsar, “ihtiyacýna raðmen, kardeþini kendine tercih etmek” anlamýnda ahlaki bir erdemdir. Ancak isar, Allah inancý ve ahiret beklentisi olanlara has yüce bir fazilet ve vasýftýr. Çünkü ahiret endiþesi insanlarý, baþkalarýný yüreðinde taþýmaya sevk etmektedir. Baþkalarýnýn yüklerine talip olmayan ve onlarý yüreðinde taþýyamayan insanlar ne bu dünyada, ne öbür âlemde yüz aklýðýna kavuþabilir. Dertli ve ihtiyaç sahibi insanlarý gören ve onlarýn dertleriyle dertlenenler, onlara yararlý olmaya çalýþýr. Onlar da bu sayede hayata tutunur.
Baþkalarýnýn derdiyle dertlenen yürek fedakârdýr, diðerkâmdýr. Çünkü diðerkâmlýk hodkâmlýðýn zýddýdýr. Hodkâmlýk kendini düþünmek, nefsini öne çýkarmak, bencil davranmaktýr. Diðerkâmlýk kendini deðil kardeþini düþünmek, kardeþinin ihtiyaçlarýný görmeyi kendi ihtiyacýndan daha önemli saymaktýr. Nebevi ifadesiyle “kendisi için istediðini kardeþi için de istemek, kendisi için istemediðini onun için de istememek”tir. (Buhari, Ýman, 7; Müslim, Ýman, 71-72.) Þair insan yüreðinde bulunan baþkalarýnýn dertleriyle dertlenme derdine ne güzel vurgu yapmaktadýr:
Gündüz bir derd, gece bir derd
Bilemedim nice bir derd
Sol böðrümde ince bir derd
Batar Yunus Yunus diye.
Baþkalarýnýn derdini hisseden bir anlayýþa sahip gönül adamý, kendi malýný da kardeþinin malý olarak görür. Bu tür yaklaþým tarzý, özellikle yokluk ve darlýk zamanlarýnda; acýlarý paylaþýp imkânlarý bölüþmenin gerekli olduðu dönemlerde ayrý bir önem kazanýr.
Ýnsanoðlunun ölümünden sonra gönüllerde yaþamasýný saðlayan en önemli hususiyetlerden birisi tevazu, diðeri cömertliktir. Cömertlik gönlü ve imkânlarý baþkasýna açmaktýr. Toplumu bir vücut, bir organizma; fertleri de organizmanýn organ ve hücreleri gibi gören Allah Rasulü, toplum kesimleri arasýnda bir uçurumun olmamasýna özen gösterirdi. Allah Rasulü fakirlik ve maddi sýkýntýyý en derin biçimde hisseden insanlarýn yüreklerini serinletmek, karýnlarýný doyurmak ve rahatlatmak üzere daima ashabýný onlara karþý cömert ve diðerkâm davranmaya teþvik etmiþtir. Nitekim Allah Rasulü ashabýna: “Ýki kiþilik yemeði olan üçüncü, dört kiþilik yemeði olan beþinci ve altýncý... kiþi olarak suffalýlardan alýp evine götürsün.” (Buhari, Mevakitü’s-salat, 41; Ýbn Hanbel, I, 197.) buyururdu. Çünkü en büyük zenginlik sayýlan kanaat sayesinde “iki kiþiye yetecek yemek dört kiþiye de yeterdi.” (Bkz. Ýbn Hanbel, III, 301; Ýbn Mace, II, 1084.) Asr-ý saadetteki bu isar ve diðerkâm tavýr, manevi yükseliþin adý olmuþtu. Günümüz insaný ise gönülleri fethederek manevi âlemde yükselmeyi bir kenara býrakýp fizik âlemde yükselerek uzayý fethe soyunmakta; ama gönlünü insanlara ve sonsuz kudrete kapadýðýndan bir türlü yükselememektedir.
Bugün Ýslam coðrafyasýnda yaþanan sýkýntý ve zorluklar ortada. Bu zorluklar televizyon ekranlarýna, internet sayfalarýna yansýyan görüntüler ve fotoðraf kareleri ile sürekli gündeme gelmektedir. Bu kareler Müslümanlarýn durumuna iliþkin bir fikir veriyor. Onlar televizyon, gazete ve internet sitelerinde boynu bükük ve yýkýk halleriyle arz-ý endam ederken acaba bizim aklýmýz, gönlümüz ve vicdanýmýz bu derdi ne kadar hissedebiliyor? Âkif’in dediði gibi:
Hiç sýkýlmaz mýsýnýz Hazret-i Peygamber'den?
Ki uzaklardaki bir mümini incitse diken,
Kalb-i pâkinde duyarmýþ o musibetten acý,
Sizden elbette olur rûh-ý Nebî dâvâcý.
Toplumda her zaman yýkýk gönüllü insanlar, savrulmuþ aileler, sahipsiz çocuklar vardýr. Ýþte bütün bunlar, ilahî rahmetin nüzulüne vesile olan alanlardýr. Dünyada fakir, yaþlý ve yetim gibi sokaklarýn insafýna, milletin vicdanýna terk edilmiþ yýkýk gönüllü insanlarý aramak ve onlarý gönül gündemimize alarak yaralarýna merhem olmak içtimai bir görevimizdir. Çünkü Muhammed Ýkbal’in ifadesiyle: “Dünyanýn gidiþatýndan Müslüman sorumludur.” Aðaç dallarý, budaklarý, yapraklarý ve meyveleri ile aðaçtýr. Ýnsan da yaptýklarý, kazandýklarý ve baþkalarýna sunduklarý ile insandýr. Dalsýz budaksýz, yapraksýz ve meyvesiz aðaca nasýl kütük denilirse ve aðacýn aðaç olma özellikleri yapraklarý ve meyveleri ile görülürse insanýn da insanlýðý ibadet, ahlak ve özellikle maneviyat atmosferinde baþkalarýnýn derdini hissetmekle belli olur. Müslüman “beni sokmayan yýlan bin yýl yaþasýn” demek lüksünde deðildir. Bakmak ve görmek zorundadýr. Milli þairimiz Mehmed Âkif ne güzel anlatýr:
Kanayan bir yara gördüm mü yanar tâ ciðerim,
Onu dindirmek için kamçý yerim, çifte yerim.
Adam aldýrma da geç git, diyemem, aldýrýrým.
Çiðnerim, çiðnenirim, hakký tutar kaldýrýrým.
Baþkalarýnýn derdini görmek ve onlarýn farkýnda olmak ne büyük erdemdir. Bakmakla görmek arasýnda fark vardýr. Bakmaz ve görmezseniz ne fakir var, ne yetim var, ne acý çeken, ne de dertli var. O yüzden bakmak ve görmek gerekiyor. Baktýðýnda yaralýyý, dertliyi, hüzünlüyü görebilmek ve kendisi için O’ndan bir þefkat nasibi elde edebilmek bütün dünyayý yüreðinde taþýmaya adým atmaktýr. Tamamlamakta olduðumuz ramazan iklimini bu anlayýþla deðerlendirmek ve bunu hissederek yaþamak terfi-i derecatýmýza vesile olacaktýr. Çünkü bu gök kubbede hoþ bir sada býrakabilmek yýkýk bir gönlü yüreðinde taþýmaktan, bir gönle girmekten geçmektedir.
Gelin açýlan sofralar, yapýlan hayýrlar ve paylaþýlan duygularla bu maneviyat iklimini önce gönüllerimizde, sonra hanelerimizde, sonra ülkemizde ve tüm dünyada soluk soluk yaþayalým. Derdi, acýyý, hüznü ve tasayý paylaþalým, dostluk ve sevgiyi bölüþelim. Çünkü dünyada baþkalarýnýn derdiyle dertlenmek dünyada huzur ile içimizdeki stres ateþinin söndürülmesinin ve kýyamette cehennem ateþinden kurtulmanýn tek yoludur.
|
