Komplekslilik iki kýsma ayrýlýr; Bunlar aþaðýlýk kompleksi ve yükseklik komleksidir.
AÞAÐILIK KOMPLEKSÝ
Genellikle çocukluk yaþlarýndan itibaren aþaðýlanan, hor görülen, anne ve babasý tarafýndan iþe yaramaz diye adlandýrýlan, bundan dolayýda birçok konuda baþarsýz olan, kendi öz kiþiliði geliþmemiþ, adeta ezik insanlardýr. Küçük yaþlardan itibaren arkadaþlarý ile arasýndaki mesafe negatif olarak açýlan, okuldaki derslerde her zaman çok iyi olamayan, bundan dolayý hocalarýnýnda pek iyi gözle bakmadýðý insanlarda aþaðýlýk kompleksi daha çok görülür. Bu durum kiþide ilerki yaþlarda öz güven eksikliði ve buna baðlý olarakta bir iþi yapmaya karþý doðal bir isteksizlik ve “ben bunu herhalde beceremem” düþüncesinin o kiþide yeþermesidir.
Tüm problemli hallerde olduðu gibi, aþaðýlýk kompleksi olan insanlarda da bu özellikler bir anda oluþmaz. Çoðunlukla bu hastalýk, kiþinin çocukluk yaþlarýndan itibaren oluþmaya baþlar.
Çok yakýn çevresi bu insanýn psikolojik ve sosyolojik geliþiminde olumsuz ve bilinçsiz bir baský uygulamýþlarsa, kiþide bu tür problemler belirecektir. Aþaðýlýk kompleksi olan insanlar, kendisini kesinlikle beðenmeyen insanlardýr. Yaptýðý hiçbir iþin doðru yada iyi olduðuna inanmazlar. Kendisini sürekli eleþtiren, kendi öz benliðiyle arasý iyi olmayan insanlardýr. Ýnsanlarýn kendisine olan yerli ve yersiz en ufak bir eleþtiri ve düþüncesini çok ciddiye alýp günlerce etkisinden kurtulamazlar. Çok duygusal ve hüzünlü (yaralý) insanlardýr. Muhabbete ve sevgiye çok ihtiyacý olan insanlardýr. Uzun vadeli plan ve programlarý, ileriye dönük idealleri fazlaca olmayan insanlardýr. Sürekli eziklik duygusu içersinde bulunduklarýndan dolayý insanlara hep aþaðýdan bakarlar. Çevresindeki herkezi gözünde büyüten, onlarý oldukça iyi ve baþarýlý bulan insanlardýr. Ne kadar uðraþýrlarsa bilinçaltlarýndaki eziklik duygusunu atamayacaklarýný sanýrlar. Aslýnda bu onlarýn yanýlma noktalarýdýr. Çünkü o insanlar eðer kendilerini sürekli azarlayan ve aþaðýlayan anne ve babadan dünyaya gelmemiþ olsalardý, belkide içinde bulunduðu bu olumsuz durum onun üzerinde olmayacaktý. Ýþte bu yüzden, kiþiye sonradan dahil olan tüm olumsuzluklar, sýký bir mücadele ile kiþinin üzerinden atýlabilir. Bunun için kiþi kendisine tam objektif bakabilmelidir. Objektif olarak yukarýdan kiþi kendisine baktýðýnda görecektir ki kendisi sandýðý kadar aþaðýlarda deðildir. Onunda diðer insanlar gibi deðerli ve güzel yönleri vardýr. Hatta aþaðýlýk duygusu içersindeki birçok insanda ilginçtir, birçok insandan daha güzel özellikler vardýr. Bunlarýn ortaya çýkabilmeleri için kiþinin samimi bir dosta ihtiyacý vardýr. Kiþide kendine olan güvenin yerine gelmesi gerekmektedir. Ýyi bir dost kiþinin kendisine olan öz güveninin yerine gelmesinde çok önemli bir rol oynayacaktýr.
YÜKSEKLÝK KOMPLEKSÝ
Kiþinin kendisini çok önemli ve çok deðerli görmesidir. Ýnsanýn iliþkilerini kiþinin buna göre þekillendirmesidir.
Aþaðýlýk kompleksi insanlarda olduðu gibi yine bu hastalýkta aileden baþlar. Genellikle þýmartýlmýþ, her istediði yapýlmýþ ailelerin çocuklarý ve yüksek gelir gurubuna dahil ailelerin çocuklarý yükseklik kompleksine daha çok yatkýndýrlar. Onlar çocukluðundan beri çok iyi ortamlarda yetiþmiþ, her istediði yapýlmýþ, arzu ettiði herþey kendisine sunulmuþ insanlardýr. Aþaðýlýk kompleksi olan insanlarýn aksine, egosu sürekli þiþirilmiþ ve þýmartýlmýþ insanlardýr. Küçük yaþlardan itibaren yaptýðý her iþ çok doðru ve baþarýlý gibi davranýlmýþ, sürekli alkýþlanmýþ insanlardýr.
Bir insan bulunduðu her ortamda hep el üstünde tutulursa o kiþide zamanla yüksiklik kompleksi oluþacaktýr. Kendisini hep üstte, etrafýndakileride kendisinden her zaman altta ve yetersiz görecektir. Çoðunlukla gururlu ve kibirli insanlardýr. Ýnsanlarla iyi geçinmeyi onlara yardýmcý olmayý pek sevmezler. Sürekli emir kipiyle konuþmayý severler. Her þeyin en iyisini ve en kalitelisini almak isterler. (Bu özellik aþaðýlýk kompleksi olan insanlardada vardýr.) Asla sabýrlý ve alçak gönüllü insanlar deðildir. Keyfine ve kendisine çok düþkün insanlardýr. Kendini ve yaptýklarýný anlatmayý çok severler. Bundan ilginç bir haz duyarlar. Her zaman üstün olduðunu vurgulamaya çalýþýrlar. Hayalkýrýklýðý yaþamayý hiç sevmezler. Herþeye sahip olmak isterler. Eleþtirilmeye hiç gelemezler. Her zaman gücün ve paranýn ve itibarýn peþinde koþarlar. Çoðunlukla kalbi katý insanlardýr. Allah’(c.c) ýn sevmediði insan guruplarý içersinde yer alýrlar. Oldukça nefsi ve bireysel insanlardýr.
Böyle bir halden kiþinin kurtulabilmesi için öncelikle noksan olduðunu hatýrlamasý gerekir. Kalbi duygular ve özellikle mütevazilik kiþinin gündemine girmelidir Ýnfak ve yardýmlaþma o kiþide artýk hayatýnýn bir parþasý olmalýdýr. Ýlmi sohbet çalýþmalarýný terketmemek, Kur’an’ý düþünerek okumak, Resul’un (s.a.v.) ve güzel arkadaþlarýnýn alçak gönüllü hayatlarýný görmek, kiþi için yeterli bir ilaçtýr.
Ayrýca bu olumsuz durumdan kurtulabilmek için içten dua etmeyi de ihmal etmemelidir.
[email protected]
