إذا دخل أحدكم المسجد فليركع ركعتين قبل أن يجلس
“Sizden biriniz mescide girdiði zaman oturmadan önce iki rekat (namaz) kýlýsýn”
Buhârî’nin diðer bir rivayetinde:
“Sizden biriniz Mescide girdiði zaman, iki rekat namaz) kýlmadan oturmasýn”
Mescitlerin sosyal hayatta büyük bir yeri vadýr. Toplumun maddi ve manevi ihtiyaçlarýnýn karþýlandýðý eðitim, huzur, kültür, ilim ve irfan yuvalarýdýr. Kainattaki muhteþem dizayn’ý gören kulun, bu muhteþem sanat ve azamet karþýsýnda yere yýkýlýp kainatýn Yaratýcýsý’na saygý ve sevgisini arzederek secdeye kapandýðý yerlerdir. Allah’ýn yeryüzünde en çok sevdiði mekanlardýr.
Mescitlerin bu büyük deðerinden dolayý Allah Teâlâ kur’an-ý kerim’de mescitlere giderken en güzel elbiseleri giymeyi emrederken, sevgili peygamberimiz (sav.) yukarýdaki hadis-i þerif’te bir kul mescide girdiði zaman mescide olan saygý , sevgi, tazim ve baðlýlýðýný göstermesinin bir ifadesi olarak iki rekat mescidi selamlama (Tahiyyetü’l-Mescit) namazý kýlmasýný emretmiþtir.
Hatta ibn-i Hibban’ýn sahihineki bir rivayetten Ebû Zerr (r)’ýn mescide girdiði zaman Rasulullah (sav.)’ýn “Ýki rekat namaz kýldýn mý?” diye sorduðunu, o’nun da “hayýr” demesi üzerine Allah Rasulü (sav.): قم فاركعهما “Kalk, onlarý kýl” dediðini öðreniyoruz.
Efendimiz (asv)’ýn yukarýdaki rivayetlerdeki emirleri vücûp (farz), yani “zorunluluk” ifade eder mi? Bir baþka ifadeyle Mescide girdiði zaman iki rekat tahiyyetü’l- mescid namazý kýlmayan bir kimse günahkâr olur mu? Fetva imamlarý bu rivayetlerdeki “emir” sýygasýnýn “vücûp” farziyet ifade etmediðini söylemiþlerdir. Çünkü bir baþka rivayette Efendimiz (asv.) mescide girip insanlarýn omuzlarýnýn arasýndan geçen bir kimseye اجلس فقد آذيت “Otur, muhakkak ki (insanlara) eziyet ettin” demiþ ancak o adama namaz kýlmayý emretmemiþtir
Ayrýca Ýmam Müslim’in, Ukbe b. Âmir (r)’ýn þöyle dediðini rivayet etmiþtir
ثلاث ساعات كان رسول الله صلى الله عليه وسلم ينهانا أن نصلي فيهن أو أن نقبر فيهن موتانا حين تطلع الشمس بازغة حتى ترتفع وحين يقوم قائم الظهيرة حتى تميل الشمس وحين تضيف الشمس للغروب حتى تغرب
“Üç vakitte Rasulullah (sav.) bize namaz kýlmayý ve ölülerimizi defnetmeyi yasakladý: 1-Güneþ doðduðu zaman 2-Güneþin en dik vaktinde 3-Güneþ batarken
Yine Ýmam Müslim Ebû Hureyra (r)’ýn þöyle dediðini rivayet etmiþtir:
أن رسول الله صلى الله عليه وسلم نهى عن الصلاة بعد العصر حتى تغرب الشمس وعن الصلاة بعد الصبح حتى تطلع الشمس
Rasûlullah (sav.) ikindi namazýndan sonra güneþbatýncaya kadar, sabah namazýndan sonra da güneþ doðuncaya kadar namaz kýlmayý yasakladý .
Ýmam Müslim Ý bn-I Abbas (rhuma) ’ nýn þöyle dediðini rivayetetmiþtir:
عن ابن عباس قال سمعت غير واحد من أصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم منهم عمر بن الخطاب وكان أحبهم إلي أن رسول الله صلى الله عليه وسلم نهى عن الصلاة بعد الفجر حتى تطلع الشمس وبعد العصر حتى تغرب الشمس
Rasulullah (sav.) ’ in birden ç ok sahabesinden – ki bunlarýn içerisinde bana en ç ok sevimli gelen Ö mer b. Hattab dahil olmak ü zere- Rasû lullah (sav) ’ in sabah namazýndan sonra güneþ doðuncaya kadar namaz kýlmayý , ikindi namazýndan sonra da g ü ne þ batýncaya kadar namaz kýlmayý yasakladýðýný iþittim .
Yine Ýmam Müslim, Ebû Saîd el-Hudr î’ den (r) rivayetle Rasûlullah (sav.) ’ in þöyle dediðini nakletmiþtir
لا صلاة بعد صلاة العصر حتى تغرب الشمس ولا صلاة بعد صلاة الفجر حتى تطلع الشمس
Ýkindi namazýndan sonra güneþ batýncaya kadar hiç bir namaz yoktur. Sabah namazýndan sonra g ü ne þ doðuncaya kadar hiç bir namaz yoktur .
Yine Ýmam Müslim, Ýbn-I Ömer den naklen Rasûlullah (sav.) ’ in þöyle dediðini rivayet etmiþtir
إذا بدا حاجب الشمس فأخروا الصلاة حتى تبرز وإذا غاب حاجب الشمس فأخروا الصلاة حتى تغيب
Güneþ yuvarlaðýnýn parçalarý ortaya çýkmaya baþladýðý zaman, güneþ iyice ortaya çýkýncaya kadar namazý erteleyin. Yine güneþ yuvarlaðýnýn parçalarý batmaya baþladýðý zaman, güneþ iyice batýncaya kadar namazý erteleyin .
Bu üç vaktin haricinde, mescide girildiði zaman iki rekat Tahiyyetü’l- Mescit namazý kýlýnmasý gerektiði hususunda imamlar arasýnda hiç bir ihtilaf yoktur. Ancak kerahet vakitleri dediðimiz bu üç vakit içerisinde mescide giren bir kimsenin Tahiyyetü’l- Mescid namazý kýlýp kýlmamasý gerektiði hususunda, iþte imamalar bu noktada ihtilaf etmiþtir. Mescide girildiði zman namaz kýlýnmasý emri ile kerahet vakitlerinde namaz kýlma yasaðý her ikisi de umûmi (sýnýrlarý geniþ) kapsamlý bir rivayettir. Her birisinin sýnýrlarý diðerinin sýnýrlarýný aþmaktadýr. O halde bunlardan birisinin sýnýrlarýný diðeriyle daraltmak zorunlu hale gelmektedir.
Ýþte Ýmam Þâfi’î, Namazýn emredildiði rivayeti esas alarak, yasaklandýðý rivayeti daraltmýþ böylece her vakitte mescide giren bir kimsenin tahiyyetü’l- mescid namazý kýlmasý gerektiðini beyan etmiþtir. Ancak Ýmam Mâlik ve Ýmam Ebû Hanife ise, namaz kýlmayý yasaklayan rivayeti esas alarak namaz kýlmayý emreden rivayeti daraltmýþ, böylece kerâhet vakitlerinde mescide giren bir kimsenin tahiyyetü’l- mescid namazý kýlmasýnýn mekruh olduðunu beyan etmiþtir. Allahu A’lem, doðrusu da bu görüþtür. Çünkü bu görüþe göre, normal vakitlerde mescide girip tahiyyetül mescid namazý kýlan, kerâhet vaktinde mescide girdiði zaman ise namaz kýlmayan bir kimse her iki rivayet ile de amel etmiþtir. Ancak her mescide girdiðinde namaz kýlan bir kimse (kerahet vakitleri dahil), kerahet vakitlerinde namazýn yasaklandýðý rivayeti ihmal etmiþtir. Ýki sahih rivayetle karþý karþýya kaldýðýmýz zaman her ikisiyle de amel etmek, birini alýp diðerini reddetmekten daha evlâdýr.
H. fehmi Çiçek 15. 06. 2008. Melbourne
Bu râvilerin hepsi Medine’lidir.
Buhâri, Salât 60. Hadis no: 444
Buhârî, Tehccüd 25. Hadis no: 1163
Ýbn-i Hibban, Salât 6. Hadis no: 1600. Müslim, Salât 288
A’râf: 31
Ýbn-i Hibban, El-Birr ve’l-Ýhsan 361
Ebû Dâvûd, Salât 238. Hadis no: 1118.
Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn, bab: 51. Hadis no: 831
Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn, bab: 51. Hadis no: 825
Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn, bab: 51. Hadis no: 826
Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn, bab: 51. Hadis no: 827
Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn, bab: 51. Hadis no: 829
Bkz. Fethu’l-Bârî 1/640. Salât 60, Hadis no: 444
