Niþanlýlýk dönemi, evlenecek kiþilerin ve ailelerin birbirlerini tanýmalarýný saðlar. Eþ seçimi yapýldýktan sonra karþýlýklý karar ve karþýlýklý anlaþma gerçekleþince, yörelere göre söz ve niþan uygulamasý yapýlýr. Niþanlýlýk devresi evlilik deðil, evliliðe atýlan bir adýmdýr.
Yaþadýðýmýz bu ülkede genellikle, birer yüzük takýlarak kesilen bir sözle baþlatýlýr. Söz kesilir, sözü niþanlýlýk devresi izler, niþanlýlýk devresini ise evlilik izler. Bu dönemler içerisinde bütün sorumluluklar peyderpey yerine getirilir. Niþanlýlýk dönemi, evlenecek kiþilerin birbirine ister istemez “þirin” görünmeye çalýþtýðý dönemdir. Bu dönemde taraflar birbirine gerçek yüzlerini göstermezler.
Bu süreçte niþanlýlar yapmacýk davranýþlar içine girip gerçek yüzünü sezdirmeyebilir. Aþkýn insanýn gözünü kör ettiði gerçeðini göz önüne aldýðýmýzda bu aldatýcý davranýþlarý “niþanlý” larýn fark etmesi zor olur. Bu durumda yakýn çevresindekilerin yardýmýný almalý, onlarýn görüþlerine önem vermelidir. Bir kiþinin gerçek yüzünü, iyi ve kötü yönlerini bütünüyle o kiþiyle uzun süre birlikte olan kiþiler bilebilir. Bu da o kiþinin aile, komþu, iþ ve arkadaþ çevresindeki kiþilerdir.
Bu kiþilerden “niþanlý” ile ilgili saðlýklý bilgi alýnabilir. Bunun yolu da bu çevredeki kiþiler arasýnda bir araþtýrma yapmaktýr. Bunu niþanlý kiþi deðil de bir yakýný yapmalýdýr.Niþanlýlýk dönemi, çiftler için çok önemli bir fýrsattýr. O ana kadar birbirlerini yeterli ölçüde tanýyamamýþ olanlara, son bir imkân sunulmaktadýr. Bir anlamda, evlilik öncesi çiftlerin ne kadar ciddi bir iþ yaptýklarýnýn farkýna varmalarý saðlanmaktadýr. Niþanlýlýk devresinde taraflarýn ilgilerini, karakterlerini, alýþkanlýklarýný meydana çýkaracak geniþ fýrsatlar mevcuttur. Uygun görülmeyen yönlerin evlilikte nasýl halledileceði ve tahammülle karþýlanacaðý da niþanlýlýkta düþünülmelidir.
Niþanlýlýk Dönemi
Niþanlýlýk dönemi taraflarýn evlilikten önce birbirini görüp beðenmesi, ne derece yakýnlýk kurabileceðini araþtýrmasý, muhtemel bazý problemleri en aza indirmesi bakýmýndan önemlidir. Bunun yaný sýra çiftlerin niþanlýlýk döneminde dikkat etmesi gereken þeyler de vardýr. Niþanlýlýk dönemi, bir araþtýrma, bir tanýma ve bir anlamda keþif dönemidir. Çiftler, evliliðe hazýrlýk yapmalýdýrlar. Bu dönemin þöyle geçirilmesi tavsiye edilebilir:
1. Çiftler, birbirlerini ne kadar tanýdýklarýný test etmelidirler. Tanýmadýklarý yönlerini ortaya çýkarmaya gayret göstermelidirler. Karanlýk nokta býrakýlmazsa, evlilik hayatý aydýnlýk olur.
2. Bu dönemde akrabalar tanýnmalý, onlarýn gönlü alýnmalý ve çok iyi dostluk ve yakýnlýk mesajlarý verilmelidir. Özellikle de dedelerin ve ninelerin tavsiyeleri ve duâlarý alýnmalýdýr.
3. Bu dönemde bir anlamda evlilik planlarý yapýlmalýdýr. Özellikle de anne ve baba sorumluluðuna ne kadar hazýr olunduðu tartýþýlmalýdýr.
4. Çocuk eðitimi konusunda ne kadar yeterli ve ne kadar eksik bulunulduðu gözden geçirilmeli, eksiklikler en kýsa sürede tamamlanmalýdýr.
5. Kurulacak ailenin ekonomik baðýmsýzlýðý temin edilmeli, sonra evlilik yapýlmalýdýr.
6. Evlilik hayatýnda kimlerle yakýnlýk ve dostluk kurulmasý gerektiði, kimlerden uzak durulmasýnýn lazým olduðu tartýþýlmalý ve bir politika belirlenmelidir.
7. Evlilikle ilgili bilimsel ve dinî kaynaklar incelenmeli, gereken inanç, ibadet ve güzel ahlâkla ilgili bilgiler edinmeli. Evlenme yaþýna gelen gençler, bu konuda ilmin kendilerine farz olduðu hal bilgisi olan nikâh ve talâkla, iman ve elfâz-ý küfür ve þirkle, Ýslâm aile hukukuyla, ailevî haklar ve görevlerle ilgili doðru bilgilere sahip olmalýdýr.
8. Niþanlýlýk döneminin meþrû dairede geçmesine özen gösterilmelidir.
Niþanlanma sadece taraflarýn evlenme niyetini açýklayan bir evlenme vaadinden ibarettir. Bu itibarla, nikâh yapýlmadýkça niþanlanmakla kadýn ve erkek birbirine helâl olmaz. Niþanlýlýk dönemi kiþilerin birbirlerini tanýyacaklarý dönemdir. Bu dönemde kýz ile erkek dinen birbirlerine yabancý olduklarý için kapalý bir mekânda yalnýz baþlarýna kalamaz, el ele tutuþamaz, birbirlerine sarýlamazlar.
Nikâh kýyýlýncaya kadar birbirine yabancýdýr. Aralarýnda mahremlik devam eder. Niþanlýlarýn, telefon, internet vb. iletiþim araçlarýyla görüþmeleri, edep sýnýrlarý dâhilinde, aþýrýya kaçmadan ve fitneye sebebiyet vermeyecek þekilde olabilir. Niþanlý olmakla taraflar birbirine karþý evli gibi davranamaz. Niþanlýlýktan sonra da önceden olduðu gibi aralarýnda iki yabancý insanýn görüþmesinde bulunan bütün sýnýrlar mevcuttur. Bu bakýmdan mahremiyet sýnýrlarýna dikkat etmeleri gerektiðini bilmelidirler.
Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.):
“Sizden kim Allah’a ve ahiret gününe inanýyorsa, yanýnda mahremi olmayan bir kadýnla baþ baþa kalmasýn. Çünkü bunu yaparsa üçüncüleri þeytan olur.” (Buhârî, Nikâh 111-112) buyurmuþtur.
Sözlü veya niþanlý olanlar, yalnýz baþlarýna kalmalarý caiz deðildir. Nikâh yapýlmadýðý sürece niþanlýlar evlenmiþ sayýlmazlar. Karþýlýklý iliþkilerde dinî ölçülerin gözetilmesi gerekir.
Niþanlýlýk döneminde dinî nikâh adý altýnda nikâh kýyýlmamalýdýr. Zira anlaþmazlýk durumunda özellikle kýz açýsýndan sýkýntý ortaya çýkmaktadýr. Niþan ve nikâh törenleri yapýlýrken, israftan, gösteriþten ve aileleri sýkýntýya sokacak davranýþlardan, harcamalardan kaçýnmak gerekir. Zira peygamberimiz: “Nikâhýn en hayýrlýsý, kolay ve külfetsiz olanýdýr” (Ebû Dâvud, Nikâh 31) buyurmuþtur.
Altýndan kalkýlamayacak aðýr þartlar ve masraflar ileri sürmek, evlenmeyi zorlaþtýrýr. Cemiyeti ve evlenecek gençleri hem de ailelerini sýkýntýya sokar. Evlenmek kolaylaþtýrýlmalý ve evleneceklere yardýmcý olunmalýdýr. Niþan ve düðün törenleri sýrasýnda dinimizin haram kýldýðý tutum ve davranýþlardan kaçýnmalý, toplantý adabý konusunda Ýslâmî duyarlýlýklar gözetilmelidir.
Söz gelimi, yörenin örf ve âdeti dine aykýrý ise, bundan vaz geçilmelidir. Bu gibi durumlarda usulünce uyarýda bulunmak ve "âdetimiz böyledir" diye karþý çýkýlýr endiþesine yer vermemelidir. Zira Ýslâmî bilinç bunu gerektirir. Âyet-i kerimede mü’minler hakkýnda; “Hiçbir kýnayýcýnýn kýnamasýndan korkmazlar.(Mâide, 5/54) buyrulmaktadýr. Ne mutlu her konuda Ýslami kurallara uygun davranýþ sergilemeye gayret edenlere!
Vuslat dergisi / Süleyman GÜLEK
