Anne-baba ve çocuklardan oluþan aile, insanlýðýn sosyal ve kültürel geliþmesinin her basamaðýnda yer alan ve milletin geleceðini belirleyen bir temel kurumdur. Ýnsanýn en mutlu ve en huzurlu olduðu yer aile ocaðýdýr. Hiç þüphesiz huzurlu bir ailenin temelini saðlam bir iletiþim oluþturur. Aile içi saðlýklý bir iletiþim öncelikle ana ve baba arasýnda olmalýdýr. Çünkü yuvanýn huzur ve güvenliði, çocuklarýn geliþim ve ruh saðlýklarýnýn yerinde olmasý buna baðlýdýr.
Ana ve babalar ailevi konular hakkýnda birbirleriyle ne kadar samimi ve açýk bir þekilde iletiþim kurarak konuþabilirlerse; çocuklar da ayný oranda düþünce ve ihtiyaçlarýný açýk bir þekilde ifade edebilirler. Böylece anne-baba ve çocuk arasýndaki olumlu iletiþim ailenin mutluluðunu artýrýr. Ayrýca çocuk, bu iletiþim tarzýný model alarak hayatý boyunca saðlýklý sosyal iliþkiler kurma becerisi ve kendini ifade etme yeteneði kazanýr. Aile içinde huzuru gerçekleþtirmede önemli bir faktör de, eþlerin ve diðer aile fertlerinin birbirlerine karþý güven duymalarýdýr.
Çünkü aile ortamý, psiko-sosyal yönden geliþen bireyin, özellikle çocuklarýn en çok etkileþime uðradýðý yerdir. Bu iliþkiler, bireyin kendine güvenmesini, kimlik ve kiþilik kazanmasýný, sosyal beceriler geliþtirmesini ve topluma adapte olmasýný saðlar. Eðer böyle olmaz yani aile fertleri birbirlerine güvenmez; diðerinin iþine ve mesleðine saygý duymazsa; güvenilmeyen ve saygý duyulmayan taraf, bu duygularý baþka yerlerde aramaya baþlayacaktýr.
Zaten günümüz ailesi; Tv, bilgisayar, ekonomik güçlükler, yoðun çalýþma þartlarý, þehir hayatý, alkol ve uyuþturucu ile gelen ferdî zaafiyet ve yalnýzlýk, kiþisel geliþim ile ön plâna çýkarýlan ferdiyetçilik gibi iletiþim problemlerine yol açan unsurlarýn tesirindedir. Bu sebeple aile fertlerini birbirinden koparan ve ailede diyalog aksamasýna yol açan bütün bu olumsuzluklarýn yaþandýðý günümüzde, aile baðlarýný kuvvetlendiren ve aileyi bir arada tutmaya yardýmcý olan aile içi iletiþim daha da önem kazanmaktadýr.
Aile içinde iletiþimi bozan kiþilerde; çabuk öfkelenme, hemen tepki verme, duygularýný kontrol edememe ve ben merkezli bir bakýþ açýsý gibi özellikler görülebilir. Gerek aileyi dýþtan tesir altýna alan, gerekse ferdin hatalarýndan kaynaklanan bu faktörler, aile içi münasebetlerde önemli zorluklara yol açabilmektedir. Aile yuvasýnýn huzurlu ve mutlu devam etmesi iletiþim baðýnýn güçlü olmasýyla saðlanýr. Aile bireyleri, aralarýnda iletiþim saðladýklarý oranda sevgi muhabbet artacak, huzursuzluða neden olan sebepler ortadan kalkacaktýr. Saðlýklý bireylerden oluþtuðu zaman aile, küçük sorunlarý hiçbir zaman büyütmeden aile bireyleriyle iletiþim temasýna geçecek problemleri kaynaðýn baþýnda iken çözüme kavuþturacaktýr.
Saðlýklý Ýletiþim Kurmanýn Yollarý
Bilinçli ve saðlýklý iletiþim anlamlý hayata, anlamlý hayat da sâkin ve doyuma ulaþmýþ ruh halinin geliþmesine yol açar. Bunun için de özgür ortam þarttýr. Özgür ortam içerisinde yapýlan iletiþim toplumsal sorunlarýn çözümüne olduðu kadar, kiþiler arasý, özellikle aile içi sorunlarýn çözümüne de katkýda bulunur.
Ailede saðlýklý iletiþimin temel þartý üçtür:
Muhâtaba Saygý,
Doðal Davranýþ,
Empati.
Empatinin anlamý, kendimizi karþýmýzdakinin yerine koymaktýr. Olaylara ve eþyaya bir de onun durduðu yerden bakmayý denemek, muhâtabýmýzý anlamanýn en kestirme ve kesin
yoludur. Mümkündür ki onun penceresinden farklý göründüðü için öyle davranmakta ya da öyle algýlamaktadýr. Eþler birbirlerini suçlayýp, yargýlayýp, mahkûm edip, infâz etmeden önce mutlaka anlaþmazlýk konusu olan þeye bir de karþý pencereden bakmayý denemeli ve kendisini muhâtabýnýn yerine koyabilmelidir.
Ailede saðlýklý bir iletiþim için kesinlikle þu dört soruya doðru cevap vermeniz gerekir:
1. Ne söyleyeceksiniz?
Ne zaman söyleyeceksiniz?
Nerede söyleyeceksiniz?
Nasýl söyleyeceksiniz?
Bir doðrunun sadece doðru olmasý yetmez, o doðrunun doðru bir zamanda, doðru bir yerde, doðru bir kiþiye ve doðru bir üslûpla söylenmesi gerekir. Eðer bunlardan biri yanlýþ olursa, söylediðiniz doðrunun doðru olmasý etkili olmasýna yetmediði gibi, sizin muhâtabýnýzla iliþki kurmanýza da yetmeyecektir.
Saðlýklý olmayan aile içi iletiþim, aileyi oluþturan üyelerin, özellikle de çocuklarýn maddî-mânevî sýkýntýlarýný artýrdýðý gibi, saðlam bir aile içi iletiþim zemininde yetiþen çocuklarýn da beden ve ruh saðlýklarý daha iyi olur.
Yüce Allah þöyle buyurur:
“Kim sâlih bir amelle (iyi iþlerde) bulunursa, kendi lehinedir, kim de kötülük (Ýslâm’a aykýrý hareket) ederse, o da kendi aleyhinedir (zararýnadýr). Senin Rabbin (Allah) kullara zulmedici deðildir” (Fussilet, 41/46) “Ýman etmiþ olarak, kadýn-erkek kim güzel davranýþlarda bulunursa ona (dünya ve âhirette) güzel (mutlu ve huzurlu) bir hayat yaþatacaðýz” (Nahl, 16/97)
Sevgili Peygamberimiz bizi þu þekilde uyarmaktadýr:“Þeytan insanlar arasýnda onlarý birbirlerine karþý kýþkýrtýr! (Aralarýnýn açýlmasýna uðraþýr).”1 “Þüphesiz ki, yumuþak davranmak bir þeyde bulunursa, onu güzelleþtir Bir þeyden de alýnýrsa, onu çirkinleþtirir.”
Yine bir hadis-i þerifte: “Yumuþaklýk ev halkýna
hayýr ve menfaat (huzur) saðlar.”3 buyrularak aile içerisinde iyi geçinmenin önemi belirtilmektedir. Ev içerisinde de yumuþak olmalý; sert, kaba olmamalý. Güç mücadelesine girilmemelidir. Ufak tefek þeylerden dolayý baðýrýp, çaðýrmamalý. Sakin, yumuþak bir þekilde davranarak problemleri çözmeli.
Aile içi saðlýklý iletiþim için öneriler:
Karþýnýzdakini dinlemesini bilin,
Sabýrlý ve esnek olun,
Sizi dinleyenlerin anlayacaðý sözcükler seçin,
Muhatabýnýzý terslemeyin,
Þaka yapacaðýnýz zaman iyi düþünün,
Sorulara karþýlýk verin,
Konunuzu iyi bilin,
Düþünmeden konuþmayýn,
Kaybetme ihtimalini de göz önünde bulundurun,
Gereksiz eleþtirilerden kaçýnýn,
Sürekli dert yanan biri olmayýn,
Öðütlediðiniz þeyleri kendiniz de uygulayýn,
Adil davranýn,
Karþýnýzdakinin canýný sýkacak esprilerden kaçýnýn,
Görüþlerinizi zorla kabul ettirmeye çalýþmayýn,
Gürültü yapmayýn ancak sesinizi duyurun,
Yüz ifadenizi kontrol edin,
Gereksiz yere itiraz etmeyin,
Eþiniz sizinle konuþurken iþinizle meþgul olmayýn,
Size akýl danýþýlmadýkça öðüt vermeyin,
Olduðunuz gibi görünün, samimi olun,
Aile içi iletiþim sürecinde birbirlerinizin kiþiliklerine saygýlý davranýn,
Ne zaman susmak gerektiðini bilin,
Sözünüzü güçlü bir tonla bitirin,
Empati yapýn (kendinizi karþýnýzdaki kiþinin yerine koyun),
Eþinizin ve çocuklarýnýzýn yaptýklarý ve ürettikleri þeyleri takdir edin,
Eþinizi ve çocuklarýnýzý sevin, onlara karþý güler yüzlü, güzel sözlü olun ve onlarla iyi geçinmeye gayret edin.
Eþler arasýnda iletiþim problemleri varsa, aile içi dengeler ve düzen bozulduðu için geçimsizlik ortaya çýkar. Evlilik sürecinde aile içi iletiþim bozukluklarýnýn temelinde, eþlerden her birinin ‘ben’ yaþantýsýndan çýkýp onun yerine ‘biz’ yaþantýsýný benimseyememeleri önemli bir rol oynar. Evlilik sürecinde, eþlerin birbirilerine olan sevgi ve saygýlarýný tüketen evliliðin kendisi deðil, bu süreçte karþýlýklý yapýlan yanlýþlardýr. Kendisini sorgulamayan eþler, sürekli olarak evliliklerini suçlarlar. Her ailede az veya çok diyalog aksamalarý olabilmesine raðmen, mânevî deðerlerin ön plânda oldugu ailelerde, vahim problemler daha az yasanir.
Saðlýklý bir mânevî temeli olan insanlar kendisi ile barýþýk, insan iliþkileri olumlu ve kuvvetli saygýlý bireyler olarak yetiþirler ve böylece mutlu, huzurlu bir yaþantý içersinde olurlar. Ýnsanlarýn birbirleriyle iyi bir iletiþim kurmalarý için Yüce Rabbimiz þöyle buyurmaktadýr: “Kullarýma söyle: Sözün en güzelini konuþsunlar. Sonra þeytan aralarýný bozar (açar). Çünkü þeytan, insanýn apaçýk düþmanýdýr.” (Ýsrâ, 17/53)
Güler yüz, güzel söz, güzel davranýþ insanlarla çok iyiiletiþimkurmasebebidir.SevgiliPeygamberimiz de þöyle buyurur: “Ýnsanlarýn seviyesine göre davranýn.” 4 Ýnsanlar ile iyi iletiþim kurmak için onlarýn seviyesine göre davranmalýyýz. Onlarýn anlayacaðý þekilde, seviyelerine göre anlatmalý, kolaylaþtýrmalý, zorlaþtýrmamalý. Yine Hz. Peygamber (s.a.v.): “Kolaylaþtýrýn, zorlaþtýrmayýn; müjdeleyin, nefret ettirmeyin” 5 buyurarak saðlýklý bir iletiþim kurmanýn yolunu göstermektedir. Aile içi iletiþimin zayýfladýðý modern çaðda davranýþlarýmýzý yeniden gözden geçirip, iletiþim kanallarýmýzý güçlendirmemiz gerekmektedir. Bu da mânevî deðerler sistemimizi yeniden güncellemekle gerçekleþebilir.
Süleyman GÜLEK / Vuslat dergisi
|
