Ramazan ayında oruç tutmak her mükellef müslümana farz-ı ayındır. Bu farzı inkar etmek alay ve eğlenceye almak ise küfürdür.
"Ey iman edenler! Oruç sizden önceki ümmetlere yazıldığı gibi, sizin üzerinize de yazıldı. Umulur ki takvaya ulaşırsınız." (Bakara: 183)
"Sana yeni doğan ayları sorarlar de ki, o, insanlar ve hac için vakit ölçüleridir."
(Bakara: 188)
Farz olan oruç Ramazan ayında tutulacağına göre, Ramazan ayının başlangıcını tespit etmek ve ona göre oruç tutmak da dinî bir vecibedir.
Oruç için Ramazan ayının başlangıcını, bayram için de Şevval ayının başlangıcını nasıl tespit edeceğimiz hususunda vârid olan ayet ve hadis-i şerifler şöyledir:
"Sizden her kim o aya şahit olursa oruç tutsun." (Bakara: 185)
"Yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için ona (aya bir takım) menziller takdir eden O'dur." (Yunus: 5)
"Biz ümmî bir cemaatız. Yazı yazmayız ve hesap da yapmayız. (Bize lâzım olan ) ay (kâh) şöyledir, (kâh) böyledir. (Ravi diyor ki) Rasûlullah bununla bir defa ay yirmi dokuz bir kere de otuzdur, demek istedi" (Buharî-Müslim)
"Hilâli görmedikçe oruç tutmayın. Onu görmedikçe bayram da yapmayın. Eğer hava bulutlu olursa ayı otuza tamamlayınız." (Buharî-Müslim)
Ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerden anlaşılacağı gibi ay, şeriatta bir zaman ölçüsüdür. Ve Allah Teâlâ ibadetlerimizi vakit ölçüsü olarak tayin olunan aylara göre tanzim etmemizi istemektedir.
Bu durumda kula düşen Allah ve Rasûlü’ne tâbi olmaktır. Zaten bizden istenilen husus, ibadetlerimizi Allah ve Rasûlü’nün emirlerine uygun bir şekilde yapmamızdır. Öyleyse Ramazan orucunu tutmak hususunda bize düşen de hilâli görüp oruç tutmak ve yine hilâli görüp bayram etmektir. Şayet hava bulutlu olursa Şaban ayını otuza tamamlamaktır. Şevval hilâlini gözetlerken yine hava bulutlu olur, hilâl görülemezse Ramazan ayı da otuza tamamlanır.
Ramazan’ın sübûtunun, ya hilâlin görülmesi veya hava bulutlu olur da hilâl görülemezse Şaban ayının otuza tamamlanması ile olacağına dair icmâ vâkî olmuştur. Müteahhirinulemâsından 8. hicri asırda yaşıyan ve Şâfiî mezhebinden olan İmam Subki gibi bazı zevat hesap ile de oruç tutabileceğine kail olmuşlarsa da, bu gibi görüşlere ulemâ tarafından iltifat olunmamıştır. Kaldı ki: "Nas vârid olan hususta ictihada yol yoktur." Mecelle kaidesince, icmâya muhâlif olan bir görüşe itibar olunmayacağı kesindir. Kaldı ki hesap ile oruç tutulabileceği görüşünde olanlar dahi hesap yapan kişilerin adil olmasını şart koşmaktadırlar. Zamanımızda bu hesabı yapanlar rasatcıdırlar. Adil olmanın en aşağı mertebesi ise: "Müslüman, âkil-bâliğ, şartlarını haiz olmakla beraber hasenatı, seyyiatına galip olandır." Acaba zamanımızda bu şartlara haiz bir rasatçı var mıdır? Çoğu kez bu bilgilerin gayr-i müslim mercilerden öğrenildiğini de hesaba katarsanız, rasathanelerin belirlediği Ramazan ve bayram hilâline ne dereceye kadar itibar olunabilir?
Diğer bir husus da şudur: Her ne kadar hesaplar kesin ise de, bu hesapları yapan kişiler her zaman hata yapabilirler. Bundan dolayı takvimler arasında farklılıklar görülmektedir. Şeriat ise, orucu hiçbir zaman değişmeyen ve herkes tarafından anlaşılabilen hilâlin görülmesine bağlamıştır.
Hanefî fukahasına göre dünyanın her hangi bir yerinde hilâl görülse, diğer Müslümanların da oruç tutması farzdır. Şevval hilâlini görmek de böyledir.
Bir belde halkı, hilâli gözetlemeyi toptan terk etseler günahkâr olurlar. O bakımdan her beldede bir grup insan hilâli gözetlemeli ve böylece emr-i peygamberiye ittiba ederek kaybolmuş bir sünneti ihyâ etmelidirler.
Hilâli gören kimse üç kere tekbir ve tehlil getirdikten sonra üç kere de:
"Ey hayır ve rüşd hilâli! Seni yaratan Allah Teâlâ'ya iman ettim." dedikten sonra, şu duayı okumalıdır:
"Şu ayı (Şaban’ı) götürüp, bu ayı (Ramazan’ı) getiren yüce Allah'a hamdolsun. Allahım! Bu ayı bizlere emniyetli, imanli, selâmetli ve selâmlı kıl!"
|
